Smáríki eru oftast skilvirkari og viðráðanlegri einingar en stórveldi, sagði dr. Hannes H. Gissurarson prófessor, rannsóknastjóri RNH, í fyrirlestri 19. ágúst 2019 á málstofu um smáríki í Sumarháskólanum í stjórnmálahagfræði í Aix-en-Provence. Til dæmis eru smáríki oftast samleitari, svo að friður er þar meiri og löggæslu- og hernaðarkostnaður lægri. Hannes kvað það enga tilviljun, að ríkustu lönd heims teldust smáríki, Noregur, Sviss og Ísland í Evrópu og Singapúr og Hong Kong í Austurálfu. Hann benti á, að með frjálsum alþjóðaviðskiptum gætu smáríki hagnýtt sér kosti hinnar alþjóðlegu verkaskiptingar og þess vegna gætu stjórnmálaeiningar orðið að sama skapi minni. Samrunaþróun í efnahagsmálum hefði í för með sér sundrunarþróun í stjórnmálum, ef svo mætti segja, enda hefði ríkjum heims snarfjölgað á síðari helmingi tuttugustu aldar. Alvarlegasti ókostur smæðarinnar væri hins vegar vanmáttur í öryggis- og varnarmálum, eins og dæmi ríkjanna í Mið- og Austur-Evrópu fyrir seinni heimsstyrjöld hefði sýnt. Smáríki yrðu því að reyna að tryggja öryggi sitt með bandalögum við öflugri ríki, eins og gert væri í Atlantshafsbandalaginu. Hannes gaf nýlega út skýrsluna In Defence of Small States.

Glærur HHG Aix 19.08.2019

Auk Hannesar talaði prófessor Carlo Lottieri á málstofunni og fór nokkrum orðum um Sviss, sem væri eitt auðugasta og skilvirkasta ríki Evrópu. Sérstöðu þess mætti rekja allt til miðalda, þegar Svisslendingar fóru aðra leið en flestar Evrópuþjóðir og dreifðu valdinu, ekki aðeins til kantóna, heldur líka til einstakra byggða, Gemeinde. Svissneskt atvinnulíf hefði þess vegna verið laust við afskipti og áþján kónga, keisara og páfa og getað vaxið í friði. Skattlagningu opinerra aðila væru þar settar þröngar skorður, og eignarréttur einstaklinga væri virtur. Þátttaka Hannesar í Sumarháskólanum var liður í samstarfsverkefni RNH og ACRE, Evrópusamtaka íhaldsmanna og umbótasinna, um „Blágrænan kapítalisma“. Í samsæti, sem borgarstjórinn í Aix-en-Provence hélt kennurum og nemendum í Sumarháskólanum í ráðhúsi borgarinnar 20. ágúst, var Íslandsvinurinn dr. Tom Palmer frá Atlas Network sæmdur heiðursmerki borgarinnar, og flutti hann tölu við það tækifæri um hættuna af lýðskrumi (right-wing populism).

Hannes flytur umsögn sína. T. v. við hann situr prófessor Gwartney.

Á „Freedomfest“, frelsisveislunni, í Las Vegas í júlí 2019 var rannsóknastjóri RNH, prófessor Hannes H. Gissurarson, beðinn að vera umsegjandi um fyrirlestur prófessors James Gwartneys um jafnari tekjudreifingu í heiminum. Gwartney studdist við tölur frá Angus Maddison-verkefninu og Alþjóðabankanum, sem sýna, að tekjudreifing, eins og hún mælist samkvæmt Gini-stuðlinum svonefnda, hefur verið að jafnast í heiminum. Taldi Gwartney meginskýringuna vera byltingu í upplýsingamiðlun og samgöngutækni, sem væri að því leyti mikilvægari en iðnbyltingin í lok átjándu aldar, að hún næði til alls heimsins. Fjölmennar þjóðir hefðu brotist úr fátækt í bjargálnir.  Gwartney taldi, að tiltölulega jöfn tekjudreifing á Norðurlöndum væri ekki síst vegna samleitni (homogeniety) þjóðanna, sem þau byggðu.

Í umsögn sinni ræddi Hannes sérstaklega um Norðurlönd. Hann benti á, að Norðurlandaþjóðirnar byggju að langri og sterkri frjálshyggjuhefð. Til dæmis hafði sænsk-finnski presturinn Anders Chydenius sett fram kenninguna um samband ávinningsvonar og almannahags í krafti frjálsrar samkeppni á undan Adam Smith, og frjálslyndir sænskir stjórnmálamenn nítjándu aldar hefðu beitt sér fyrir víðtækum umbótum, sem hleypt hefðu af stað örum og samfelldum hagvexti í marga áratugi, og mætti kalla það fyrstu sænsku leiðina. Að sögn Hannesar hvíldi velgengni Svía á tuttugustu öld eins og annarra Norðurlandaþjóða á öflugu réttarríki, opnu hagkerfi og samheldni og sáttarhug vegna samleitni þjóðarinnar, eins og Gwartney hefði bent á. Það hefði ekki verið fyrr en árin 1970–1990, sem sænskir jafnaðarmenn hefðu lagt inn á braut ofurskatta og stórfelldra afskipta af atvinnulífinu.

Önnur sænska leiðin, sem farin var 1970–1990, reyndist ófær að sögn Hannesar. Svíar voru lentir öfugum megin á Laffer-boganum svonefnda, þar sem aukin skattheimta hafði ekki í för með sér auknar skatttekjur, heldur minnkandi. Sjá hefði mátt í Svíþjóð þá sviðsmynd, sem Ayn Rand hefði brugðið upp í skáldsögunni Undirstöðunni (Atlas Shrugged), en hún hefur komið út á íslensku: Þeir, sem sköpuðu verðmæti, hurfu ýmist á brott, hættu að framleiða eða fitjuðu ekki upp á nýjungum. Í einkageiranum urðu nánast engin störf til á þessu tímabili, aðeins í opinbera geiranum. En nú reyndist Svíum vel samheldnin og sáttarhugurinn, kvað Hannes: Með þjóðinni myndaðist óskráð samkomulag frá 1990 og áfram um að fara þriðju sænsku leiðina, sem felst ekki síst í að efla einkaframtak og halda sköttum í hófi. Þátttaka Hannesar í Freedomfest er liður í samstarfsverkefni við ACRE, Samtök íhaldsmanna og umbótasinna í Evrópu, um kapítalisma 21. aldar.

Hannes flytur erindi um grænan kapítalisma.

Árlega halda frjálslyndir menn og íhaldssamir í Bandaríkjunum, andstæðingar vinstri stefnu, eins konar uppskeruhátíð, bera saman bækur sínar og sýna kvikmyndir, í Las Vegas undir heitinu „Freedomfest“, frelsisveisla. Er hún mjög fjölmenn og fjölbreytni mikil í vali fyrirlesara og umræðuefna. Rithöfundurinn og fjárfestingarráðgjafinn prófessor Mark Skousen skipuleggur ráðstefnuna. Rannsóknastjóra RNH, prófessor Hannesi H. Gissurarsyni, var boðið að halda þar fyrirlestur 17. júlí 2019 um „grænan kapítalisma“, en um hann skrifaði Hannes bókarlanga skýrslu á ensku fyrir hugveituna New Direction í Brüssel 2017.

Í fyrirlestrinum gerði Hannes greinarmun á hófsamri umhverfisverndarstefnu (wise use environmentalism), þar sem stefnt er að sjálfbærri og arðbærri nýtingu náttúruauðlinda, og öfgaumhverfisstefnu (ecofundamentalism), þar sem náttúran er gerð að sjálfstæðum rétthafa æðri venjulegu fólki og stefnt að friðun frekar en verndun. Benti hann á, að öfgaumhverfisstefna bæri svip af ofsatrú og ætti sínar heilögu kýr eins og hindúasiður.

Dr. Richard Rahn, Hannes og prófessor Mark Skousen.

Ef markmiðið er hins vegar verndun, þá krefst hún raunverulegra verndara, sagði Hannes. Til dæmis er unnt að breyta veiðiþjófum í Afríku í veiðiverði með einu pennastriki: með því að gera þá að eigendum dýrastofna í útrýmingarhættu, svo sem fíla og nashyrninga, en bein fílanna og horn nashyrninganna eru eftirsótt. Raunhæfasta ráðið til að tryggja skynsamlega nýtingu náttúruauðlinda er að skilgreina eigna- eða afnotaréttindi á þeim, koma þeim í umsjá. Í því sambandi lýsti Hannes stuttlega kvótakerfinu í íslenskum sjávarútvegi, en Íslendingar búa ólíkt flestum öðrum þjóðum við sjálfbært og arðbært kerfi í fiskveiðum.

Enn fremur gerði Hannes hvalveiðar að umtalsefni, en Bandaríkjamenn hafa lengi krafist þess, að Íslendingar hætti hvalveiðum. Virðast hvalir vera umhverfisöfgamönnum sem heilagar kýr. Hannes minnti á, að á Íslandsmiðum veiða Íslendingar árlega um og yfir einni milljón lesta (tonna) af fiski, en hvalir éta á sama tíma um sex milljónir lesta af sjávarfangi og fiski. Krafa öfgaumhverfissinna er með öðrum orðum, að Íslendingar fóðri hvalina á eigin kostnað, en fái ekki að veiða þá. Þeir verða þá eins og freki bóndinn, sem rekur sauði sína í bithaga annarra, en harðneitar grönnum sínum um nytjar af þeim. Þátttaka Hannesar í ráðstefnunni var liður í samstarfsverkefni við ACRE, Samtök íhaldsmanna og umbótasinna í Evrópu, um kapítalisma 21. aldar.

Rannsóknastjóri RNH, prófessor Hannes H. Gissurarson, heldur fyrirlestur á Freedomfest 17. júlí 2019, Frelsisveislunni, sem prófessor Mark Skousen hefur skipulagt áratugum saman í Las Vegas, en þar hittast frjálslyndir og íhaldssamir menn í öllum heiminum, en aðallega þó frá Bandaríkjunum. Fyrirlestur Hannesar er um grænan kapítalisma, en um hann samdi hann skýrslu fyrir hugveituna New Direction í Brüssel árið 2017. Hann er klukkan þrjú síðdegis í fundarsalnum Champagne 4 á Paris Hotel and Spa. Hannes er einnig umsegjandi á málstofu um tekjudreifingu í heiminum klukkan eitt sama dag, en þar er prófessor James Gwartney frummælandi. Hannes samdi skýrslu fyrir hugveituna New Direction í Brüssel um það efni árið 2018. Frelsisveislan stendur í fjóra daga, og sækja hana um tvö þúsund manns. Þar eru kynntar bækur og sýndar kvikmyndir, sem tengjast baráttunni fyrir frelsi, friði og lágum sköttum.

Glærur HHG Las Vegas 17. júlí 2019

Í viðtali við Morgunblaðið 19. júní 2019 lýsti Trond Bjørndal, prófessor í fiskihagfræði við Viðskiptaháskólann í Björgvin, vandkvæðunum á því að stjórna veiðum á einum verðmætasta fiski í heimi, bláuggatúnfisknum. Hann er uppsjávarfiskur, sem fer um öll heimsins höf, inn og út úr fiskveiðilögsögu fjölmargra ríkja, svo að erfitt er að ná samkomulagi um nýtingu hans. Það hefur þó tekist síðustu árin, og er stofninn að ná sér eftir nokkra hnignun. Veiðist bláuggatúnfiskur nú jafnvel á Íslandsmiðum. Bjørndal flutti fyrirlestur á ráðstefnu, sem Félagsvísindasvið Háskóla Íslands hélt til heiðurs Ragnari Árnasyni prófessor 14. júní 2019.

Strandveiðar, oft með handfærum, eru mikilvægar, en erfiðlegar hefur gengið að stjórna þeim en úthafsveiðum og þess vegna er enn mikil sóun í þeim, segir James Wilen, prófessor emeritus í fiskihagfræði í Kaliforníuháskóla í Davis, í viðtali við Morgunblaðið 18. júní 2019. Kerfi framseljanlegra aflakvóta hefði reynst mjög vel í úthafsveiðum, en líklega væru einhvers konar staðbundin (TURF=Territorial Use Rights in Fisheries) réttindi eða hópbundin raunhæfari í strandveiðum, sérstaklega í fátækum löndum. Stjórnin þyrfti að koma neðan að, ekki ofan frá. Wilen flutti fyrirlestur á ráðstefnu, sem Félagsvísindasvið Háskóla Íslands hélt til heiðurs Ragnari Árnasyni prófessor 14. júní 2019.