RNH studdi ráðstefnu frjálshyggjustúdenta, Students for Liberty Iceland, sem haldin var í Kópavogi 6. september 2019. Aðalræðumaður ráðstefnunnar var Daniel Hannan, ritari ACRE, Evrópusamtaka íhaldsmanna og umbótasinna, og leiðtogi íhaldsmanna á Evrópuþinginu. Morgunblaðiðbirti viðtal við Hannan 12. september. Hann ræddi þar aðallega um fyrirhugaða útgöngu Bretlands úr Evrópusambandinu, en hann var einn forystumaður útgönguhreyfingarinnar. Hann taldi Evrópusambandið bjóða Bretum afarkosti til að halda þeim inni. „Ímyndaðu þér að Ísland leitaði til ESB um fríverslunarsamning en sambandið setti í staðinn tvö skilyrði; annars vegar að þið þyrftuð að segja upp öllum fríverslunarsamningum ykkar við önnur ríki, því sambandið sæi um þá, og hins vegar að Evrópusambandið hefði hér eftir full yfirráð yfir Kópavogi!“ sagði Hannan og vísaði með því til deilunnar um Norður-Írland. „Ég er hins vegar fyrsti breski stjórnmálamaðurinn, og er mjög stoltur af því, sem tók málstað Íslands í Icesave-deilunni. Ég var alltaf viss um að nást myndi upp í skuldirnar, og var því mjög ósáttur við að bresk stjórnvöld fældu frá sér traustan vin og bandamann með notkun hryðjuverkalaganna,“ sagði Hannan enn fremur.

Frá málstofunni.

Samtök frjálslyndra framhaldsskólanema hélt umræðufund um æskilega nýskipan peningamála með prófessor Edward Stringham og Peter C. Earle fjármálafræðingi sunnudaginn 8. september kl. 20–22 að Hlíðarsmára 19 í Kópavogi. Báðir töldu þeir óheppilegt, að ríkið framleiddi gjaldmiðla, enda félli það iðulega á þá freistni að framleiða of mikið af þeim, og afleiðingin yrði verðbólga, sem skekkti verð og truflaði viðskipti. Earle bar saman kosti gullfótar, þar sem framleiðsla gjaldmiðils ræðst af gullforða útgefandans (sem oftast yrði seðlabanki), og rafmyntar. Kosturinn við gullfótinn væri, hversu stöðugur hann væri, en rafmyntir hefðu verið fremur óstöðugar, og væri þær þó að verða stöðugri. Kvaðst hann þess vegna ekki geta gert upp á milli þessara tveggja tegunda peninga.

Júlíus Viggó Ólafsson framhaldsskólanemi stjórnaði fundinum. Þeir Stringham og Earle, sem starfa báðir í Hagfræðirannsóknarstofnun Bandaríkjanna, American Institute of Economic Research,  voru staddir á Íslandi í tengslum við ráðstefnu frjálshyggjustúdenta 6. september um framtíð og frelsi. Þátttaka RNH í þessum viðburðum er liður í samstarfsverkefni við Evrópusamtök íhaldsmanna og umbótasinna, ACRE, Alliance of Conservatives and Reformists in Europe.

Hagfræðirannsóknastofnun Bandaríkjanna, American Institute of Economic Research, hélt málstofu í Hlíðarsmára 19 í Kópavogi laugardaginn 7. september kl. 17–19. Þar töluðu prófessor Edward Stringham og einn sérfræðingur stofnunarinnar, Brad DeVos, um AIER og um franska rithöfundinn Frédéric Bastiat, sem uppi var á nítjándu öld, en hann er einn orðsnjallasti talsmaður viðskiptafrelsis fyrr og síðar, eins og sést á tveimur frægustu ritgerðum hans, Um hið sýnilega og ósýnilega og Bænarskrá kertasteypara. Í fyrri ritgerðinni bendir Bastiat á hinar ósýnilegu afleiðingar viðskiptafrelsis og viðskiptatálmana, en í hinni seinni lætur hann kertasteypara krefjast verndar frá samkeppni við framleiðanda annars ljósgjafa, sólarinnar. Á fundinum var Bastiat-félagið á Íslandi stofnað, en það er eitt margra um allan heim, og er Magnús Örn Gunnarsson forsvarsmaður þess.

Bastiat.

Í umræðum á eftir framsöguerindum þeirra Stringhams og DeVos benti prófessor Hannes H. Gissurarson á, að fyrsta íslenska hagfræðiritið, Auðfræði eftir Arnljót Ólafsson, sem kom út 1880, hefði verið samið undir sterkum áhrifum frá Bastiat. Einnig hefði Bastiat átt marga lærisveina á Norðurlöndum á nítjándu öld, þar á meðal sænska ráðherrann Johan August Gripenstedt, sem hefði með umbótum sínum 1856–1866 skapað forsendur fyrir velmegun Svía á tuttugustu öld. Á íslensku hefur eitt rit Bastiats komið út, Lögin, og hyggst RNH beita sér fyrir endurútgáfu þeirrar bókar. Einnig er hið aðgengilega yfirlitsrit Henrys Hazlitts, Hagfræði í hnotskurn, skrifað í anda Bastiats.

Þeir Stringham og DeVos voru staddir á Íslandi í tengslum við ráðstefnu íslenskra frjálshyggjustúdenta daginn áður. Stuðningur RNH við Bastiat-félagið er liður í samstarfsverkefni við Evrópusamtök íhaldsmanna og umbótasinna, ACRE, Alliance of Conservatives and Reformists in Europe, um blágrænan kapítalisma.

Ljósm. Kristinn Magnússon.

Daniel Hannan, ritari Evrópusamtaka íhaldsmanna og umbótasinna, ACRE, og leiðtogi breskra íhaldsmanna á Evrópuþinginu, var aðalræðumaður á ráðstefnu íslenskra frjálshyggjustúdenta, Students for Liberty Iceland, og Hagfræðirannsóknastofnunar Bandaríkjanna, American Institute of Economic Research, um „Frelsi og framtíð“, sem haldin var í Salnum í Kópavogi síðdegis 6. september 2019. Hannan kvað Ísland og Bretland vera vinaþjóðir, og hann hefði margoft komið til Íslands. Þessar þjóðir ættu samleið. Furðulegt væri að horfa upp á ýmsa reyna að koma í veg fyrir, að úrslit þjóðaratkvæðagreiðslunnar í Bretlandi um útgöngu úr Evrópusambandinu væru virt. Bretland væri miklu betur komið utan ESB en innan. Rökin fyrir alþjóðlegu viðskiptafrelsi væru hins vegar mjög sterk. Stuðningur sinn við útgöngu væri ekki síst til að auka viðskiptafrelsi, þótt vitanlega hlytu Bretar að versla áfram við aðrar Evrópuþjóðir og óskuðu Evrópusambandinu alls góðs. Það væri umfram allt almenningur, sem hagnaðist á viðskiptafrelsi. Sérhagsmunahópar vildu oftast, að ríkið verndaði þá fyrir samkeppni.

Ljósm. Kristinn Magnússon.

Davíð Oddsson, fyrrverandi forsætisráðherra, setti ráðstefnuna með nokkrum orðum. Hann minnti á, að Hannan hefði mótmælt harðlega í breskum blöðum, þegar breska Verkamannaflokksstjórnin hefði sett hryðjuverkalög á Íslendinga. Hefði það verið drengilega gert. Davíð fór í ávarpi sínu nokkrum orðum um áhyggjuskipti kynslóðanna. Hann hefði í forsætisráðherratíð sinni fengið að heyra ótal viðvaranir um þúsaldarvandann, sem hefði enginn reynst vera. Síðan hefði verið talað um síþreytu og þá um kulnun í starfi og nú um hlýnun jarðar. Iðulega væri hættan orðum aukin. Davíð kvað velmegun og friðsæld aldrei hafa verið meiri en nú, en berjast yrði fyrir frelsinu á hverjum degi. Satt að segja væri frelsið lagt í einelti, svo að notað væri algengt orð á okkar tímum. Hann benti einnig á, að margt af þeim umbótum, sem hann hefði beitt sér fyrir í forsætisráðherratíð sinni, til dæmis uppgreiðsla opinberra skulda, lækkun skatta, sala ríkisfyrirtækja, efling lífeyrissjóða og þróun kvótakerfisins, hefði verið alls ótengt aðildinni að Evrópska efnahagssvæðinu, þótt vissulega hefði verið mikið framfaraskref að opna hagkerfið og tengjast Evrópumarkaðnum.

Hannes H. Gissurarson prófessor talaði um grænan kapítalisma. Hann gerði greinarmun á umhverfisverndarsinnum eins og sér, sem vildu nýta gæði náttúrunnar skynsamlega manninum í hag, og umhverfisöfgasinnum, sem teldu náttúruna hafa sérstakan rétt gegn manninum. Í raun og veru væri áreksturinn samt ekki milli manns og náttúru, heldur milli tveggja hópa manna, sem vildu nýta gæðin á ólíkan hátt. Dæmi væru úlfar í Ölpunum, sem legðust á sauðfé. Hvort ætti að gæta hagsmuna þeirra, sem vildu friða úlfana, eða hinna, sem vildu nýta sauðféð til að fæða og klæða fólk? Hins vegar væri ekki nóg að verðleggja gæðin, einnig þyrfti að stofna til eignarréttar á þeim. Vernd krefðist verndara. Til dæmis mætti breyta veiðiþjófum í Afríku, sem dræpu fíla og nashyrninga, í veiðiverði með einu pennastriki — með því að gera þorpin þeirra að eigendum fíla- og nashyrningahjarða.

Halla Sigrún Mathiesen var ráðstefnustjóri, en einnig töluðu Mariam Gogoshvili frá Georgíu, prófessor Edward Stringham, Peter C. Earle og Andrew Heaton. Ráðstefnan vakti mikla athygli. Morgunblaðið sagði rækilega frá henni, Viðskiptablaðið birti grein um Hannan og Viljinn tók við hann viðtal. Þátttaka RNH í ráðstefnunni var liður í samstarfsverkefni við ACRE, Alliance of Conservatives and Reformists in Europe, um blágrænan kapítalisma.

RNH studdi ráðstefnu Students for Liberty Iceland og American Institute for Economic Research í Reykjavík 6. september. Í tengslum við hana komu margir fyrirlesarar til landsins, þar á meðal hagfræðiprófessorinn Edward Stringham og fjármálafræðingurinn Peter C. Earle frá Bandaríkjunum. Hagfræðistofnun Háskóla Íslands notaði tækifærið og hélt málstofu að morgni 6. september með Stringham og Earle um fjármálakreppuna 2008 og framvinduna síðan. Þar hélt Stringham því fram, eins og margir aðrir fræðimenn, að rætur kreppunnar lægju í ódýrum og áhættusömum húsnæðislánum annars vegar og lágvaxtastefnu bandaríska seðlabankans hins vegar. Hann kvað ekkert óeðlilegt við það, að fjármálastofnanir reyndu að minnka áhættu sína með skuldatryggingum og afleiðum. Dr. Sigurður Jóhannesson, forstöðumaður Hagfræðistofnunar, stjórnaði málstofunni.

Þátttaka RNH í komu Stringhams og félaga hans og í fundum og málstofum með þeim á Íslandi var liður í samstarfsverkefni við ACRE, Alliance of Conservatives and Reformists in Europe, um „blágrænan kapítalisma“.

Besta ráðið gegn umhverfisspjöllum felst í frjálsum viðskiptum og skilgreiningu eignarréttar á náttúruauðlindum, ekki í bönnum eins og til dæmis við notkun DDT eða hvalveiðum eða verslun með fílabein, sagði dr. Hannes H. Gissurarson prófessor í fyrirlestri 21. ágúst á málstofu um umhverfisvernd í Sumarháskólanum í stjórnmálafræði í Aix-en-Provence. Hannes kvað alþjóðlegt bann við notkun DDT gegn mýflugum þeim, sem bera mýraköldu (malaríu) til manna, hafa haft í för með sér dauða milljóna manna úr þessum skæða hitabeldissjúkdómi. Þótt DDT hefði vissulega verið ofnotað í landbúnaði áður fyrr, væri það hættulaust mönnum.

Alþjóðlegt bann við hvalveiðum væri í raun fráleitt. Hvalastofnarnir, sem Íslendingar nýttu, hrefna og langreyður, væru sterkir. Hvalir á Íslandsmiðum ætu á að giska sex milljónir lesta af sjávarmeti, þar á meðal smáfiski, en sjálfir lönduðu Íslendingar á aðra milljón lesta af fiski. Hvalfriðunarsinnar virtust ætlast til þess, að Íslendingar fóðruðu hvali fyrir þá án þess að fá að nýta þá. Þeir væru eins og ágengur bóndi, sem ræki kvikfénað sinn á bithaga nágrannanna, en vildi ekki leyfa þeim neinar nytjar af honum.

Alþjóðlegt bann við verslun með fílabein næði ekki heldur tilgangi sínum. Vissulega væru sumir fílastofnar í Afríku í útrýmingarhættu, en það væri vegna þess, að veiðiþjófar ásældust fílabeinið, sem væri víða eftirsótt. Hyggilegast væri að skilgreina eignarrétt á fílum, sem gæti iðulega verið í höndum byggðanna næst dvalarsvæðum þeirra. Þá myndu veiðiþjófar breytast í veiðiverði með einu pennastriki. Umhverfisvernd krefðist verndara, eigenda. Hið gamla lögmál væri enn í fullu gildi: Það, sem allir eiga, hirðir enginn um. Hannes kvað kvótakerfið í íslenskum sjávarútvegi vera dæmi um gott ráð gegn ofnýtingu náttúruauðlindar. Hann rakti ýmis önnur dæmi um umhverfisspjöll og umhverfisvernd úr bók sinni, Green Capitalism.

Glærur HHG Aix 21.08.2019

Auk Hannesar talaði prófessor Jean-Pierre Chamoux á málstofunni um umhverfisvernd. Varð honum tíðrætt um, að frelsinu fylgdi ábyrgð. Menn stunduðu umhverfisspjöll, af því að þeir væri ábyrgðarlausir, spjöllin kostuðu þá sjálfa ekkert, og þyrfti að breyta því, meðal annars með skilgreiningu einkaeignarréttar á gæðum. Þátttaka Hannesar í Sumarháskólanum var liður í samstarfsverkefni RNH og ACRE, Evrópusamtaka íhaldsmanna og umbótasinna, um „Blágrænan kapítalisma“. Í lokahófi Sumarháskólans hitti Hannes tvo fyrrverandi formenn Hayek Society í Oxford, en hann átti þátt í því að stofna það árið 1984, Martin Cox, sem er nú forstöðumaður John Locke Institute, og Sunny Chen, sem stundar enn nám í Oxford. Hayek Society fær málsmetandi fyrirlesara til Oxford á hverju námsmisseri, og rökræða þeir um vanda þess og vegsemd að vera frjáls.