Dr. Hannes H. Gissurarson, prófessor emeritus í stjórnmálafræði í Háskóla Íslands, kynnti bók sína, Conservative Liberalism, North and South: Grundtvig, Einaudi and their Relevance Today, á fjölmennum hádegisverðarfundi SES, Samtaka eldri sjálfstæðismanna í Reykjavík 26. mars 2025. Fundarstjóri var Bessí Jóhannsdóttir, formaður SES. Hannes kvaðst hafa orðið var við mikinn áhuga frjálslyndra íhaldsmanna í Evrópu á hinni fornu norrænu frjálshyggjuarfleifð, og hefðu samtök evrópskra íhaldsflokka beðið sig að gera þann samanburð á norrænni og suðrænni frjálshyggju, sem bókin geymdi. Þrír helstu hugsuðir norrænnar frjálshyggju væru íslenski sagnritarinn Snorri Sturluson, finnsk-sænski presturinn og þingmaðurinn Anders Chydenius og danska skáldið og presturinn Nikolai F. S. Grundtvig. Í bókinni hefði hann einbeitt sér að Grundtvig, sem hefði sérstöðu meðal frjálshyggjuhugsuða, því að hann hefði verið þjóðernissinni ekki síður en frjálshyggjumaður, eindreginn stuðningsmaður þess að Danir og aðrar norrænar þjóðir ræktuðu menningararf sinn. En þjóðernisstefna Grundtvigs hefði verið friðsöm, ekki áreitin. Hann hefði til dæmis ekki viljað, að Danmörk legði alla Slésvík undir sig, heldur aðeins þann hluta héraðsins, sem væri dönskumælandi og vildi vera í Danmörku. Danmörk háði tvö stríð við þýsku ríkin um Slésvík og beið ósigur í hinu síðara, 1864, en árið 1920 varð hugmynd Grundtvigs að veruleika, þegar íbúar í Norður-Slésvík (eða Suður-Jótlandi) greiddu atkvæði með því að sameinast Danmörku, en íbúar í Suður-Slésvík með því að sameinast Þýskalandi.

Hannes sagði, að greina mætti norræna leið, leið Grundtvigs, í alþjóðastjórnmálum: 1) Réttur þjóða til sjálfsákvörðunar, þar á meðal til að segja sig úr lögum við aðra þjóðir, eins og Norðmenn gerðu 1905, Finnar 1917 og Íslendingar 1918. 2) Landamærabreytingar við atkvæðagreiðslur, eins og í Slésvík 1920, þegar norðurhlutinn vildi tilheyra Danmörku og suðurhlutinn Þýskalandi. 3) Sjálfstjórn þjóðabrota, eins og Álandseyinga, Færeyinga, Grænlendinga og Sami-þjóðflokkanna. 4) Lausn ágreiningsmála fyrir dómstólum, til dæmis Svía og Finna um Álandseyjar 1921 og Dana og Norðmanna um Austur-Grænland 1933. 5) Ríkjasamstarf með lágmarksafsali fullveldis, í Norðurlandaráði og margvíslegu öðrum samstarfi.

Hannes vék að ýmsum ágreiningsmálum í alþjóðamálum. Í Úkraínu hefði myndast svipað þrátefli og í fyrri heimsstyrjöld, og frekari blóðsúthellingar væru því fánýtar. Semja yrði vopnahlé sem fyrst, en láta mætti liggja milli hluta, hvernig framtíðarskipan mála yrði.  Úkraínumenn ættu hins vegar sama sjálfsákvörðunarrétt og aðrar þjóðir. Hannes kvaðst vera lítt hrifinn af stjórnarfari í Rússlandi, en utanríkisstefna Íslendinga ætti aðallega að vera að selja fisk, en ekki að frelsa heiminn, enda væri það ekki á færi smáþjóðar. Íslendingar hefðu ekki tekið þátt í viðskiptabanni á Ítalíu 1936, enda hefði þar verið góður markaður fyrir íslenskan saltfisk, og þeir hefðu 1953 snúið sér til Ráðstjórnarríkjanna, eftir að breskir útgerðarmenn settu á þá löndunarbann vegna útfærslu landhelginnar.

Í Ísrael hefði herinn sýnt mikil tilþrif og nánast lagt að velli Hamas og Hesbollah og auðmýkt klerkastjórnina í Íran. Hugmynd Trumps um að veita íbúum á Gaza skjól annars staðar ætti sér margar sögulegar hliðstæður: Ein milljón Grikkja hefði flúið frá Tyrklandi 1922; 400 þúsund Finnar hefðu flúið frá Karelíu 1940; 10–12 milljónir þýskumælandi manna hefðu verið reknar út úr Austur-Evrópu 1945; 700 þúsund Arabar hefðu flúið frá Ísrael og 800 þúsund gyðingar frá Arabaríkjunum við stofnun Ísraelsríkis 1948; hátt í milljón frönskumælandi manna hefði flúið frá Alsír 1962. Jafnfáránlegt væri að krefjast vopnahlés í stríði Ísraelshers við Hamas-hryðjuverkasamtökin og verið hefði að krefjast vopnahlés í Þýskalandi vorið 1945. Ráða yrði niðurlögum Hamas eins og nasistanna forðum. Nú væri hins vegar aðalatriðið að koma í veg fyrir, að klerkastjórnin í Íran smíðaði kjarnorkuvopn.

Bessí og Hannes.

Hannes vék einnig að íslenskum stjórnmálum. Hann sagði kosningarnar í nóvemberlok 2024 hafa verið sögulegar, því að þær hefði markað endalok fjórflokkakerfisins, sem staðið hefði frá 1930, þegar kommúnistaflokkurinn var stofnaður, en hann breyttist síðar í Sósíalistaflokkinn, þá í Alþýðubandalagið og loks í Vinstri græna. Nú væri þetta fjórða afl, sem hefði um langt skeið verið stærra en Alþýðuflokkurinn, horfið. Fróðlegt yrði að sjá, hvernig vinstri jaðarinn myndi bregðast við, en ef hann gengi fram í þremur eða fjórum flokkum, fengi hann engin þingsæti og atkvæði greidd honum féllu niður dauð. Í rauninni hefði orðið sveifla til hægri í kosningunum, þótt Sjálfstæðisflokkurinn hefði ekki notið þess sérstaklega. Hann kvað upphlaupið í kringum afsögn barnamálaráðherra hafa snúist um aukaatriði og einkamál. Eina atriðið, sem máli skipti, væri, ef það var mat barnamálaráðherra, að hún hefði fyrir mörgum áratugum gerst sek um athæfi, sem ekki væri sæmandi barnamálaráðherra, hvers vegna hún tók þá þetta embætti að sér. Sagði hún þá aðeins af sér, vegna þess að upp komst um athæfið?

Margar spurningar voru bornar fram að lokinni framsöguræðu Hannesar, meðal annars um landsdómsmálið, Arabaríkin og málfrelsi í háskólum. Hannes kvað furðulegt, hvers vegna þeir Geir H. Haarde, Árni M. Mathiesen, Björgvin G. Sigurðsson og Jónas Fr. Jónsson hefðu sætt ásökunum í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis á bankahruninu, en ekki þau Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir og Jón Sigurðsson. Raunar væri óeðlilegt að tala um sök í þessu sambandi. Þetta hefði verið „svartur svanur“, óvænt áfall að utan. Eina alvarlega brotið á réttum stjórnsýsluvenjum hefði verið, að bankamálaráðherrann hefði ekki komið að þeirri ákvörðun ríkisins að kaupa banka í septemberlok 2008, en það hefði verið ákvörðun Ingibjargar Sólrúnar. Hannes kvað Abrahamssáttmálann milli Ísraels og nokkurra Arabaríkja vonandi varða veginn til frekara samstarfs. Miklir möguleikar væru í samstarfi Ísraels með alla sína þekkingu og Arabaríkjanna með allt sitt fjármagn. Hannes kvað aðaláhyggjuefnið ekki vera beina ritskoðun, heldur óbeina og ósýnilega. Í háskólum kæmust menn ekki áfram, fengju ekki stöður, styrki til rannsókna og birtingar í tímaritum, hefðu þeir ekki viðteknar skoðanir, til dæmis um sambúð kynjanna eða hlýnun jarðar. Sagði hann nokkrar sögur af vist sinni í félagsvísindadeild, og hlógu fundarmenn dátt undir þeim.

Hannes lauk máli sínu á því að segja, að í alþjóðamálum ættu Íslendingar að fylgja ráðum Einars Þveræings og vera vinir allra, en þegnar einskis.

Rannsóknastjóri RNH, Hannes H. Gissurarson, prófessor emeritus í stjórnmálafræði í Háskóla Íslands, kynnti nýja bók sína, Conservative Liberalism, North and South: Grundtvig, Einaudi, and their Relevance Today, 18. mars 2025 á þingi Mont Pelerin samtakanna, sem haldið var í Mexíkóborg 16.–19. mars. Hannes benti á, að danski presturinn og sálmaskáldið N. F. S. Grundtvig hefði verið einn áhrifamesti Dani allra tíma. Hann hefði fyllt í skarð í kenningakerfi frjálshyggjunnar með hinni þjóðlegu frjálshyggju sinni, virðingu fyrir margvíslegum sjálfsprottnum samtökum, fjölskyldum, félögum, söfnuðum, klúbbum, samyrkjubúum hins borgaralega skipulags, en umfram allt virðingu fyrir þjóðinni, en í slíkum samtökum hefðu einstaklingar getað átt heima og víkkað út sjálf sín. Með þessu fetaði Grundtvig í fótspor þeirra Edmunds Burkes, Benjamins Constants og Alexis de Tocquevilles, sem hefðu allir skýrt, hvers vegna franska stjórnbyltingin hefði mistekist, með því, að í Frakkland hefðu ekki verið til allar þessar stofnanir, sem staðið gætu milli ríkis og einstaklinga og haft það tvíþætta hlutverk að þjálfa fólk í félagslegri aðlögun og setja valdi ríkisins skorður.

Að sögn Hannesar mætti greina sérstaka norræna leið í alþjóðastjórnmálum. 1) Réttinn til aðskilnaðar eins og í Noregi 1905, Finnlandi 1917 og á Íslandi 1918. 2) Tilfærsla landamæra samkvæmt atkvæðagreiðslum eins og í Slésvík 1920. 3) Sjálfstjórn þjóðernisminnihluta eins og á Álandseyjum, í Færeyjum og á Grænlandi og í löndum Sámi-þjóðflokkanna nyrst á Norðurlöndum. 4) Lausn ágreiningsmála fyrir alþjóðlegum dómstólum eins og gert var um Álandseyjar milli Finnlands og Svíþjóðar 1921 og um Grænland milli Danmerkur og Noregs 1933. 5) Samstarf og samruni með lágmarksafsali fullveldis eins og í Norðurlandaráði og með samningum um margvíslegt norrænt samstarf, þar á meðal afnám vegabréfa, gagnkvæm lagaleg réttindi og fulla aðild að vinnumarkaði.

Hannes bar saman þjóðlega frjálshyggu Grundtvigs og hugmynd ítalska hagfræðingsins Luigis Einaudis um ríkjasamband Evrópu, en Einaudi var forseti Ítalíu 1948–1955. Hann hefði sannfærst um það í tveimur heimsstyrjöldum, að eina ráðið til að verja valddreifingu, viðskiptafrelsi og einkaeignarrétt — þrjú frumgildi frjálshyggjunnar — væri ríkjasamband Evrópu, Evrópusamband. Hannes kvað Evrópusambandið ekki hafa þróast í þá átt, sem Einaudi hefði séð fyrir sér. Evrópusamruninn í efnahagsmálum hefði tekist vonum framar, en Evrópusamruninn í stjórnmálum, sem hefðu hafist upp úr 1990, hefði ekki aðeins ógnað þjóðríkjunum, heldur líka einstaklingsfrelsinu. Evrópa ætti að vera opinn markaður, en ekki lokað ríki. Hannes nefndi ýmsar hugsanlegar umbætur í anda Einaudis til að ná upphaflegum tilgangi sambandsins. 1) Að færa löggjafarvaldið frá hinni ógagnsæju, ábyrgðarlausu og umboðslausu framkvæmdastjórn til Evrópuþingsins. 2) Að skipta Evrópuþinginu í tvær deildar, í Brüssel og Strassborg, þar sem önnur væri núverandi þing, valið í almennum kosningum, en hin tæki við af ráðherraráði Evrópu og væri skipuð fulltrúum ríkja. 3) Að breyta framkvæmdastjórninni í venjulegt stjórnarráð, sem hefði það hlutverk að hrinda ákvörðunum lýðræðislegra kjörinna fulltrúa í framkvæmd. 4) Að skipta Dómstól Evrópusambandsins í tvo dómstóla, þar sem annar úrskurðaði aðeins um, hvort nálægðarreglan hefði verið brotin, en hinn sinnti öðrum verkefnum. 5) Að breyta reglum um val dómara í þessa dómstóla, svo að þeir væru ekki aðeins skipaðir sérstökum áhugamönnum um samrunaþróun, eins og títt væri um svokallaða Evrópusérfræðinga, heldur reyndum dómurum, sem þjálfaðir væru í dæma eftir lögum og ekki áhugamálum. Nú ynnu bæði framkvæmdastjórnin og Dómstóll Evrópusambandsins ötullega að aukinni miðstýringu.

Fjörugar umræður urðu að lokinni tölu Hannesar. Áheyrendur höfðu sérstakan áhuga á hinni norrænu stjórnmálahefð frelsis innan marka laganna, sem rekja mætti alla leið til germanskra þjóðflokka, en þeim hefði rómverski sagnritarinn Tacitus lýst fyrir tvö þúsund árum. Hannes tók fram, að það væri tímaskekkja að telja Snorra Sturluson frjálshyggjumann, en margar hugmyndir frjálshyggjunar gæti þó að líta á verkum hans, vald með samþykki, mótstöðuréttinn, virðingu fyrir einkaeignarrétti og skilningur á kostum alþjóðaviðskipta. Hannes lagði einnig orð í belg í almennum umræðum á þinginu. Í umræðum um hugtakið Ameríku, eftir að minnst hafði verið á, að Evrópumenn hefðu fundið álfuna fimm hundruð árum á undan Kristófer Kólumbusi, minnti Hannes á gamanyrði Oscars Wildes, að Íslendingar hefðu fundið Ameríku, en verið svo skynsamir að týna henni aftur. Hannes minnti líka á ummæli þýska heimspekingsins Lichtenbergs: Sá Ameríkumaður, sem fyrstur fann Kólumbus, var heldur betur óheppinn. Hannes lagði þó áherslu á, að Ameríka og Evrópu ættu sér sameiginlega stjórnmálahefð, þar sem væri frelsi undir marka laganna.

Þau Roberto Salinas og Bertha Pantoja skipulögðu þing Mont Pelerin samtakanna í Mexíkóborg og gerðu það með ágætum. Á meðal ræðumanna voru bandarísk-líbaníski rithöfundurinn Nassim Taleb, perúvíski lögfræðingurinn Enrique Ghersi, Hannan lávarður af Highclere, og prófessorarnir Thomas Hazlett, Randall Holcombe, Deirdre McCloskey og George Selgin.

Hannes H. Gissurarson, rannsóknastjóri RNH, hélt rabbfund með nokkrum íhaldsstúdentum í Osló 14. nóvember, þar sem hann kynnti nýútkomna bók sína, Conservative Liberalism, North and South: Grundtvig, Einaudi and their Relevance Today. Sérstaklega varð Hannesi tíðrætt um Snorra Sturluson og frásagnir hans af baráttunni í Noregi milli stuðningsmanna hinna gömlu góðu laga, sem voru eins konar arfleifð kynslóðanna svipað og tungumálið, og konunganna, sem vildu taka sér lagasetningarvald. Hin norræna stjórnmálaarfleifð væri stórmerkileg. Hannes benti líka á, að greina mætti sérstaka norræna leið í alþjóðastjórnmálum, sem fælist í: 1) Rétti til að stofna eigið ríki og segja skilið við önnur, eins og Norðmenn gerðu 1905, Finnar 1917 og Íslendingar 1918. 2) Úrlausn landamæradeilna með atkvæðagreiðslum í umdeildum héruðum, eins og gert var í Slésvík 1920. 3) Sjálfstjórn þjóðabrota, eins og Álandseyinga og Færeyinga. 4) Úrlausn milliríkjadeilna með dómsmálum, eins og deilu Svía og Finna um Álandseyjar og deilu Norðmanna og Dana um Austur-Grænland. 5) Samstarf með lágmarksafsali fullveldis, eins og í Norðurlandaráði.

Hannes taldi samstarf Norðurlanda í Norðurlandaráði geta orðið betri fyrirmynd Evrópusambandsins en Bandaríki Norður-Ameríku, sem myndast hefði um sama tungumál og sömu stjórnmálaarfleifð og væru þess vegna miklu samleitari en ríki Evrópu. Hann rifjaði upp, að Einaudi væri iðulega talinn einn af feðrum Evrópusambandsins, og setti fram ýmsar tillögur í anda Einaudis um umbætur á Evrópusambandinu, þar á meðal um að skipta Evrópudómstólnum í tvo dómstóla, þar sem annar dæmdi í deilumálum einkaaðila, en hinn aðeins í deilumálum um valdsvið aðildarríkjanna og sambandsins sjálfs, og gæti sá dómstóll heitið „the Subsidiarity Court“, Nálægðarregludómstóllinn. Nálægðarreglan, sem ætti rætur að rekja til heilags Tómasar af Akvínas, kvæði á um, að ákvarðanir ætti að taka sem næst þeim, sem hún snerti. Einnig væri rétt að flytja löggjafarvald Evrópusambandsins frá framkvæmdastjórn Evrópusambandsins til Evrópuþingsins og skipta því í tvær deildar, þar sem önnur væri núverandi ráðherraráð Evrópuríkjanna, en kosið væri til hinnar deildarinnar í almennum kosningum. Framkvæmdastjórnin ætti að breytast í venjulegt stjórnarráð.

Hagfræðideild Háskóla Íslands og RSE, Rannsóknarmiðstöð í samfélags- og efnahagsmálum, héldu alþjóðlega ráðstefnu um fiskihagfræði 8. nóvember 2024 í tilefni þess, að Ragnar Árnason, prófessor emeritus í fiskihagfræði, varð nýlega 75 ára, en á þessum tímamótum gaf Almenna bókafélagið út afmælisrit með tíu fræðilegum ritgerðum hans, Fish, Wealth, and Welfare: Selected Scientific Papers. Erindi fluttu auk Ragnars fiskihagfræðingarnir Rögnvaldur Hannesson og Trond Bjorndal, Viðskiptaháskólanum í Björgvin, en í pallborðsumræðum tóku síðan þátt Árni M. Mathiesen, fyrrverandi sjávarútvegsráðherra og aðstoðarframkvæmdastjóri Matvæla- og landbúnaðarstofnunar Sameinuðu þjóðanna, FAO, prófessor Peder Andersen, Kaupmannahafnarháskóla, og Guðmundur Kristjánsson útgerðarmaður. Stjórnaði umræðunum dr. Birgir Þór Runólfsson, forseti hagfræðideildar. Hannes H. Gissurarson, prófessor emeritus í stjórnmálafræði, skipulagði ráðstefnuna.

Ragnar rifjaði upp, að á námsárum sínum á áttunda áratug tuttugustu aldar hefði hann starfað á sumrin á Þjóðhagsstofnun, en þar hefði honum verið falið það verkefni að kynna sér fiskihagfræði, eftir að ungur Íslendingur, Rögnvaldur Hannesson, hefði skrifað um hana doktorsritgerð árið 1975. Hefði áhugi hans á þessari grein þá kviknað. Íslendingar voru þá að gera sér grein fyrir, að takmarka þyrfti aðgang að fiskistofnunum. Áratuginn á undan hefðu síldveiðar brugðist vegna ofveiði, en ákveðið var þetta sama ár, 1975, að setja leyfilegan hámarksafla í síld, og fengu allir síldarbátarnir sömu aflahlutdeild. Bráðlega fóru að heyrast raddir um, að hagkvæmt gæti verið að leyfa framsal aflaheimilda milli báta. Ragnar spurði hins vegar: Hvers vegna ekki að leyfa það? Hann fékk Jakob Jakobsson fiskifræðing, sem var mikils metinn ráðgjafi stjórnvalda og útgerðarmanna, í lið með sér, og framsalið var leyft. Þetta var vísir að því kerfi framseljanlegra og varanlegra aflaheimilda, sem til varð í sjávarútvegi og hefur reynst í senn sjálfbært og arðbært. Framsalið tryggir, að þeir útgerðarmenn, sem reka báta sína með mestum hagnaði, halda áfram veiðum, en hinir flytjast í önnur störf, sem henta þeim betur.

Fjölmenni sótti ráðstefnuna, sem tókst hið besta. Voru fyrirlesarar og þátttakendur í pallborði allir sammála um, að Íslendingum hefði tekist að mynda í sjávarútvegi kerfi, sem leysti að miklu leyti þann vanda, sem hlytist af ótakmörkuðum aðgangi að takmarkaðri auðlind, samnýtingarbölið svokallaða (the tragedy of the commons). Að ráðstefnunni lokinni var móttaka í anddyri Háskólans, en um kvöldið sátu hinir erlendu gestir kvöldverð með Ragnari og nokkrum Íslendingum. Frá v.: Birgir Þór Runólfsson, Hannes H. Gissurarson, Árni M. Mathiesen, Trond Bjorndal, Ragnar Árnason, Rögnvaldur Hannesson, Peder Andersen og Guðmundur Kristjánsson.

Hannes H. Gissurarson, prófessor emeritus í stjórnmálafræði í Háskóla Íslands, talaði á ráðstefnu um fjölskylduna, sem ECR, European Conservatives and Reformists Party, flokkur evrópskra íhaldsmanna og umbótasinna, hélt í Dubrovnik í Króatíu 18. október 2024. Hann rifjaði upp, að Aristóteles hafði í Mælskulistinni gert greinarmun á viðhorfum æskumanna, sem einkenndust af vonum, og öldunga, sem einkenndust af minningum. Fyrri hópurinn fitjaði upp á nýjungum, reyndi að breyta draumum í veruleika, síðari hópur tryggði festu, samfellu og stöðugleika. Hannes benti á, að fleiri rosknir borgarar kysu hlutfallslega í kosningum en æskumenn, jafnframt því sem hlutfall þeirra af heildinni hefði vaxið vegna hækkandi meðalaldurs. Það væri hins vegar rangt að líta á þá sem byrði. Þeir hefðu margt fram að færa, jafnt sem framleiðendur og neytendur. Þeir gætu verið þátttakendur, ekki aðeins áhorfendur.

Mateusz Morawiecki talar.

Hannes ræddi líka um greiningu fræðimanna á fjölskyldunni. Hún væri hagkvæmari neyslueining en einstaklingurinn og vettvangur sjálfvalinnar verkaskiptingar milli kynjanna. Fjölskyldan bætti tímavíddinni við lífið á tvo vegu: tengingu til fortíðar með uppeldi barna og ögun við hefðbundin gildi (stundvísi, vinnusemi, hreinlæti og svo framvegis) og tengingu til framtíðar með umhyggju fyrir afkomendum og vilja til að búa í haginn fyrir þá. En umfram allt gæddi fjölskyldan þó lífið tilgangi og merkingu. Menn væru ekki aðeins einstaklingar án tengsla við aðra, heldur líka feður og synir, mæður og dætur. Það auðveldaði mönnum að sætta sig við lífið og leita jafnvel hamingjunnar, hefðu þeir bundist öðru fólki böndum innan einhvers hóps, og mikilvægasti slíki hópurinn væri fjölskyldan, en síðan væru einnig mikilvægir söfnuðir, einkaskólar, íþróttafélög, stjórnmálaflokkar, margvísleg áhugamannasamtök og samlög, þjóðin og arfleifð hennar og ótal aðrar sjálfsprottnar einingar milli einstaklingsins með réttinn til að velja og ríkisins með réttinn til valdbeitingar. Í því sambandi minnti Hannes á, að væntanleg væri eftir hann bók, þar sem hann lýsti kenningum danska skáldsins og kennimannsins Nikolajs Grundtvigs, sem hefði verið þjóðlegur frjálshyggjumaður.

Á meðal annarra ræðumanna á ráðstefnunni voru Mateusz Morawiecki, fyrrverandi forsætisráðherra Póllands, Eugenia Roccella, ráðherra fjölskyldu- og jafnréttismála á Ítalíu, Ante Šušnjar, efnahagsmálaráðherra Króatíu, og margir þingmenn á Evrópuþinginu og á þingum ýmissa Evrópulanda. Á dagskrá ráðstefnunnar voru líka tvær ferðir. Önnur var í vínhéraðið Konavle suður af Dubrovnik, þar sem ráðstefnugestir gæddu sér á vínum héraðsins. Hin var sigling um Adríahaf á seglskútu eins og þeim, sem smíðaðar voru í Dubrovnik, á meðan borgin var sjálfstætt lýðveldi frá 1358 til 1808, en myndin hér sýnir slíka skútu: 

Ely Lassman, ungur hagfræðingur frá Ísrael, sem býr á Bretlandi, stofnandi og formaður samtakanna Prometheus on Campus, var staddur hér á landi vegna ráðstefnu Students for Liberty 12. október. Hann var fenginn til að tala um Ísrael, Arabaríkin og Vesturveldin á fundi í Þjóðminjasafninu í hádeginu 14. október 2024, og varð fundurinn að vera lokaður vegna síendurtekinnar ágengni íslenskra stuðningsmanna hryðjuverkasamtakanna Hamas og Hesbollah opinberlega síðustu vikur og mánuði, en bæði samtökin hafa á stefnuskrá sinni að tortíma Ísraelsríki. Hannes H. Gissurarson, prófessor emeritus í Háskóla Íslands, stjórnaði fundinum. Lassman gegndi á sínum tíma herþjónustu í varnarliði Ísraels og sagði samkomunni frá reynslu sinni sem Ísraeli og hermaður. Hann rifjaði upp, að Sameinuðu þjóðirnar lögðu til árið 1947 að skipta umboðssvæði Breta, sem hafði áður náð til nokkurra umdæma í Tyrkjaveldi, í tvö ríki, fyrir gyðinga og araba. Gyðingar samþykktu tillöguna, en arabar höfnuðu henni og hófu stríð gegn gyðingum, og þegar Ísraelsríki var stofnað vorið 1948, réðust mörg Arabaríki samtímis á það. Ísraelsmenn hrundu árásinni, en Egyptar hernámu Gaza og Jórdanir vesturbakka Jórdan-ár (sem fornmenn kölluðu Urðarbrunn). Í sexdagastríðinu árið 1967 unnu Ísraelsmenn sigur og hernámu þessi tvö svæði.

Árið 2005 hvarf Ísraelsher þó á braut frá Gaza, og urðu þeir Ísraelsmenn, sem bjuggu á svæðinu, að skilja allar eigur sínar þar eftir. Hamas náði völdum á Gaza og lögðu í rúst öll þau mannvirki, sem Ísraelsmenn höfðu reist. Þar eð það var beinlínis á stefnuskrá Hamas að drepa alla gyðinga í Ísrael, þurfti hin villimannslega árás Hamas á landið 7. október 2023 ekki að koma á óvart, þótt alvarlegur misbrestur hefði greinilega orðið á öryggisgæslu Ísraels megin. Lassman lagði áherslu á, að vígamenn Hamas og Hesbollah væru hvorir tveggja knúðir áfram af hugmyndum, sem þeir sæktu í sína sérstöku túlkun á Íslam. Margvíslegt orðalag í Kóraninum væri mjög fjandsamlegt gyðingum, þótt það væri iðulega mildað í vestrænum þýðingum. Það, sem sameinaði hryðjuverkamenn Hamas og Hesbollah annars vegar og öfgavinstrimenn á Vesturlöndum hins vegar, væri hatrið á vestrænni menningu, á fjölbreytni, frelsi, vali, einstaklingseðli. Ísrael væri eina vestræna ríkið í Miðausturlöndum.

Húsfyllir var, og spurðu fundargestir margs. Lassman var meðal annars spurður, hvort ágreiningur væri í Ísrael um átökin. Hann svaraði því til, að allir Ísraelsmenn væru sammála um, að bregðast hefði þurft af festu við hinni villimannslegu árás á þjóðina, en áherslur væru ólíkar. Hægri menn vildu umfram allt ganga milli bols og höfuðs á Hamas og Hesbollah, en vinstri menn hugsuðu frekar um að endurheimta gíslana, sem teknir voru í árásinni 7. október 2023. Lassman var líka spurður, hvers vegna jafnvel tiltölulega hófsamir vinstri menn á Vesturlöndum og ekki aðeins öfgavinstrimenn hefðu gert málstað hryðjuverkasamtaka að sínum. Lassman svaraði því til, að vinstri menn hefðu nánast alltaf ósjálfrétt samúð með lítilmagnanum, þeim, sem ætti undir högg að sækja, hinum veikasta. Skipti þá litlu sem engu máli fyrir þá, hvort sá aðili hefði réttan málstað. Ísrael hefði verið veikt fyrstu áratugina og tvísýnt um tilvist þess. Þá hefðu vinstri menn iðulega haft með því samúð. En eftir að Ísrael náði fullum styrk og sigraði Arabaríkin í sexdagastríðinu 1967, hefðu vinstri menn snúist gegn því — ekki vegna þess að málstaður þess væri orðinn rangur, heldur vegna þess að nú var það talið sterki aðilinn og arabar á yfirráðasvæði þess hinn veiki.